یبوست یک شکایت شایع در بیماران است و معمولاً به اجابت مزاج طولانی، دشوار، به دفعات کم و یا دفع مدفوع به ظاهر ناکامل اطلاق می شود. اکثر افراد حداقل 3 بار در هفته اجابت مزاج دارند با این حال دفعات اجابت مزاج کم به تنهائی معیار کافی برای تشخیص یبوست نیست، چرا که بسیاری از افراد مبتلا به یبوست تعداد دفعات اجابت مزاج طبیعی دارند اما از زور زدن بیش از حد، مدفوع سفت، احساس پری در قسمت تحتانی شکم و یا حس دفع ناکامل شکایت دارند.

از نظر فیزیوپاتولوژی یبوست مزمن عموماً ناشی از مصرف ناکافی فیبر یا دریافت کم مایع یا اختلال در حرکت کولون یا عملکرد آنورکتال است. داروهای خاص، افزایش سن، شرایط روانی اجتماعی، رژیم غذائی و بیماریهای زمینه ای (سرطان، افسردگی، هیپوتیروئیدی) می تواند علت یبوست باشد (1). یبوست در افراد مسن و خانمها از شیوع بالاتری برخوردار است.

تغییر شیوه زندگی و استفاده از رژیم غذائی پرفیبر اولین قدم درمانی می باشد. استفاده از داروهای افزایش دهنده حجم، اسموتیک ها، محرک ها و پروبیوتیکها در مرحله بعد می باشد.

قرص سنالین که حاوی گیاهان سنا، رازیانه و گل سرخ می باشد به عنوان داروی محرک (Stimulant Laxative) استفاده می شود .گیاه سنا از قدیم الایام به عنوان ملین کاربرد داشته است. ماده موثره این گیاه مشتقات آنتراسن (سنوزیدهای a، b، Cو d) می باشد (2). سینوزیدهای A و B از مشتقات گلیکوزیدی آنتراسن می باشد، گلیکوزیدهای آنتراکینون در واقع مولکولهای بزرگی بوده که در روده باریک به سختی جذب شده و بدون تغییر وارد روده بزرگ می شوند، در روده بزرگ تحت اثر باکتریهای کولون متابولیزه شده و به فرم فعال تبدیل می شود (آگلیکونها).

تحقیقات اخیر ثابت کرده است رئین و سایر متابولیتهای فعال سبب افزایش حرکات دودی کولون و افزایش ترشح مایعات به داخل کولون می شود (3).

اثر مسهل آنترانوئیدها با دومکانیسم مستقل ایجاد می شود:

• تغییر در حرکات دودی روده بزرگ و افزایش انتقال روده ای
• تغییر در جذب و ترشحات کولون

تحقیقات ثابت کرده است آسیب سلولهای اپی تلیال روده توسط آگلیکونها سبب فعال شدن سیتوکینها شده و در نتیجه آزاد شدن هیستامین و سروتونین را باعث خواهد شد. هیستامین پاسخ انقباضی عضلات کولون و سروتونین افزایش انتقال روده را سبب می شود. از طرفی هیستامین و سروتونین واسطه سنتز پروستاگلاندین E₂ بوده که خود افزایش حرکات روده را سبب می شود. تغییر در جذب و ترشحات کولون نیز توسط دو مکانیسم متفاوت اعمال خواهد شد.

از طرفی آنترانوئیدها سبب کاهش تولیدATP شده که اثر مستقیم مهاری بر سیستمk⁺ atp ase / na⁺داشته و از این طریق سبب پیشگیری از جذب آب و سدیم از دیواره روده به گردش خون خواهد شد. از طرف دیگر به علت از بین رفتن اتصالات محکم سلولهای اپی تلیال روده نفوذپذیری به جدار روده افزایش یافته و ترشح مایع و الکترولیتها (کلرید) را به دنبال خواهد داشت. گفته می شود فرآیند ترشح نیز ممکن است توسط پروستاگلاندین E₂ وساطت شود (4). به علت شیوع بالای یبوست در بیماران بستری در بخش ICU، طی مطالعه ای دوسوکور بر 70 نفر از بیماران بیمارستان الزهرای اصفهان اثر درمانی بیزاکودیل و سنالین مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج این مطالعه اثر بخشی سنالین و عوارض کمتر آن در مقایسه با بیزاکودیل را به اثبات رسانید. لازم به ذکر است وجود رازیانه و گل سرخ در داروی سنالین نه تنها اثر ملین داشته بلکه باعث کاهش کرامپهای شکمی نیز می گردد (5).

اجزای فرآورده

هر قرص حاوی 50 میلی گرم عصاره خشک برگ سنا( Cassia Spp ) معادل 7/5 میلی گرم سنوزید B، 3/6 میلی گرم پودر گل سرخ ( Rosa damascena ) و 15/15 میلی گرم پودر میوه رازیانه ( Foeniculum vulgare ) می باشد.

موارد منع مصرف

– اين فرآورده درافراد مبتلا به انسداد روده دارای دل درد، تهوع و یا استفراغ، نبايد مصرف گردد.

– داروهای ملین به طور کلی نباید برای مدت بیشتر از یک هفته مورد مصرف قرار گیرند مگر طبق تجویز پزشک معالج باشد.

– خونریزی مقعد یا عدم انجام اجابت مزاج بعد از مصرف یک داروی ملین ممکن است نشانه یک عارضه جدی باشد؛ در این حالت مصرف ملین را قطع کرده با پزشک مشورت شود.

– مصرف در بیماران مبتلا به بیماری های التهابی روده (کرون و کولیت اولسراتیو) مجاز نمی باشد.

– آنتراكينون ها ممكن است ايجاد تغيير رنگ در ادرار نموده بدین جهت روي تست‌هاي تشخيصي ادرار اثر نمايند.

تداخلات دارویی:

– همزمان با گلیکوزیدهای قلبی و آنتی اریتمی ها مصرف نشود.

– همزمان با سایر داروهایی که سبب هیپوکالمی می شود مانند تیازیدها و شیرین بیان مصرف نشود.

عوارض جانبی

فرآورده هاي سنا ممكن است موجب علائم گوارشي ملايم و شكم درد شوند. مصرف طولاني مــدت اين فرآورده ها ممكن است موجب اسهال شود.

دستور مصرف

بزرگسالان

بزرگسالان روزانه 4 -1 مصرف قرص مصرف شود .

کودکان

برای کودکان بیش از 6 سال نصف دوز بزرگسالان توصیه می شود.

مصرف در دوران بارداری و شیردهی:

مصرف فرآورده حاوی مشتقات آنتراکینون در زنان باردار و شیرده توصیه نمی شود.